Sosyal Bilimler Platformu, Türkiye Klasikleri – 01

• Yazar: Behice Sadık Boran
• Makale Başlığı: Sosyal Evrim Meselesi
• Kaynak: A.Ü. DTCF Mecmuası, Sayı 2, s. 59-65
• Orijinal Link: dergiler.ankara.edu.tr
• Söz konusu makaleyi .pdf formatında indirmek için buraya tıklayınız.

“Boran, toplumsal değişmeyi üretim araçlarının birikerek değişmesi bağlamında, bir evrimsel süreç olarak kavramlaştırmaktadır. Boran, sosyal evrimi özel bir konu olarak ele aldığı yazısında, 19.yy. evrim düşüncesinin özelliklerinden bahseder. 19. yy. evrim düşüncesi; zorunlu, tedrici, tek çizgilidir. Bu evrim düşüncesi aynı zamanda, ilerleme gibi ahlaki bir ideyi işin içine sokmuştur. Boran, böyle bir evrim düşüncesini realite ile bağdaşmadığı için eleştirir. Ancak bu onun evrimi hepten reddettiği anlamına gelmemektedir. Ona göre, evrim eleştirme meselesinde insanlar aşırıya kaçmaktadır. Boran, evrensel bir sosyal evrimin, aile ve din gibi sosyal şekillerde olmasa dahi, insanın biyolojik ihtiyaçlarını tatmin etmek üzere kullandığı, teknoloji alanında var olduğunu, savunan, temelde Marksist değişim düşüncesini savunmaktadır. Evrimi birikerek değişme olarak tanımlayan Boran, insan doğa ilişkilerinin aracı teknolojide birikerek değişmenin görüldüğünü bu itibarla da evrimin bu alanda varlığının söz konusu olduğunu ifade eder. Ancak Marks ile ayrıldığı nokta, evrimsel erekselciliği reddetmesidir. Ona göre, evrimin seyri ve hızı değişebilir. Boran, aynı zamanda, Marks gibi insan ve doğa arasındaki ilişkiyi diyalektik bir şekilde ele almaktadır; insan alet yaparak doğayı işler ve hem alet hem de doğayı işleme biçimi insana tesir eder.” — Takdim: Yıldız Akpolat