Chouliaraki ve Fairclough’ a (1999) göre toplumsal pratikler, toplumsal ilişkiler ve süreçler (toplumsal ilişkiler, iktidar ve kurumlar), zihinsel olgular (inançlar, değerler ve arzular) ile söylemin  buluştuğu toplumsal ana işaret eder (bkz. Yağcıoğlu ve Cem-Değer 2001) Medya Aracılığıyla Siyasal Sınırlar Üretmek: Köşe Yazılarında CHP-AKP Karşıtlığının İnşası adlı çalışma da, gazete köşe yazılarında üretilen söylem ve siyasal bağlam arasındaki işteş ilişkiyi odağına almaktadır.  Çalışmanın veri tabanını, 2011 yılı sonlarında başlayan Dersim tartışmalarının ve CHP Tunceli Milletvekili Hüseyin Aygün’ün konuyla ilgili yaptığı açıklamaların yarattığı gündemin, Cumhuriyet ve Akit Gazeteleri’nde çıkan köşe yazılarında söylemsel olarak nasıl kurgulandığını incelemektedir. Yazarlar Doç. Dr. İsmet Parlak ve Yard. Doç. Yavuz Yıldırım, bu veri tabanından yola çıkarak Türkiye’nin gündemini bir siyasal çekişme alanı olarak biçimlendiren Cumhuriyet’in temsil ettiği Kemalist/laik ve Akit’in temsil ettiği İslamcı/muhafazakâr ideolojilerini meşrulaştırma stratejilerini değerlendirmişlerdir. Eleştirel Söylem Çözümlemesi yaklaşımını kuramsal ve yöntemsel çerçeve olarak benimseyen araştırmacılar, adı geçen her iki gazetede sergilenen Biz ve Öteki karşıtlığının ortaya koyduğu siyasal sınırları belirlerken, olumlu öz temsillerin söylemsel olarak inşa edilmesi için kullanılan meşrulaştırma stratejileri ile olumsuz öteki temsillerinde kullanılan gayrı-meşrulaştırma stratejilerini  saptamayı amaçlamışlardır.

Bu çerçevede yazarların yaptığı önemli bir saptama şudur: her iki gazetenin köşe yazarlarının iç gruptan çok dış grubu oluşturan ötekini temsil eden aktörler listesini uzun tutmuşlardır. Ayrıca ötekini olumsuzlayan eylem, değer, ve tutumlar en ince detayına kadar söylemde yer alırken, iç gruba ait eylem, değer, ve tutumlara yapılan gönderimler çok sınırlı kalmaktadır. Yazarlar bu söylemsel tutumu, ötekini olumsuzlayan her gayrı meşrulaştırma stratejisinin aynı zamanda iç grubun eylem, değer, ve tutumlarını dolaylı olarak olumlayan bir tanımlama işlevi yüklenmesine bağlayarak açıklamaktadırlar.

Ayrıca, hem Cumhuriyet hem de Akit gazetesinin söyleminde toplumsal cinsiyet ulamı ilginç bir (gayrı)meşrulaştırma stratejisi olarak dikkat çekmektedir. Yazarlar, erkekliğe yüklenen olumlu değer nedeniyle kadınlaştırmanın gayrı meşrulaştırma strateji olarak saptandığını belirtmektedir. Cumhuriyet gazetesinde daha az olmakla birlikte, her iki gazetenin söyleminde karşı taraf ‘erkekçe konuşmayan’,’ kıvırtan’, ‘’delikanlı olmayan’ ‘adam olmayan’, ‘oynak’ olmakla suçlanmaktadır. Ancak, gazeteler arasında başvurulan (gayrı)meşrulaştırma stratejilerinde sergilenen farklılığın anlamlı bir farklılık olup olmadığının istatistiksel olarak saptanmamış olması, araştırmanın bir eksikliği olarak dikkat çekmektedir.

Ayrıca inanç, yani İslamiyet de Akit gazetesinin söyleminde (gayrı)meşrulaştırma stratejisi olarak dikkat çekmektedir. CHP’li aktörlerin İslam dini tarafından farz kılınan ve yasaklanan eylemlerin aktörleri olarak ötekileştirildikleri saptanmıştır. Bu bağlamda ‘sünnetsiz olmak’, ‘kumar oynamak’ ve ‘içki içmek’ olumsuzlanan eylemler olarak söylemde varlık kazanmaktadır.

Sonuç olarak Medya Aracılığıyla Siyasal Sınırlar Üretmek: Köşe Yazılarında CHP-AKP Karşıtlığının İnşası, söylemi merkeze alarak önemli tüzel toplumsal aktörler olarak siyasi partilerin kendileri için inşa ettikleri kimlik sınırlarının somut olarak saptaması açısından Siyasal Bilimler alanına önemli bir katkıda bulunmaktadır. Kuramsal ve yöntemsel bir araç olarak Eleştirel Söylem Çözümlemesine yapılan vurgu, Siyaset Bilimi alanında çalışan araştırmacılara politika ve gündelik yaşam arasındaki diyalektik illişkiyi nasıl araştırabilecekleri konusunda önemli bir hatırlatma işlevi yükleniyor.

Kaynakça

Chouliaraki, Lily and Fairclough, Norman. 1999. Discourse in Late Modernity: Rethinking Critical Discourse Analysis. Edinburg: Edinburg University Press.

Yağcıoğlu, Semiramis and Cem-Değer, Ayşen. 2001. ‘Logos or mythos: (de)legitimization strategies in confrontational discourses of sociocultural ethos.’ Discourse and Society 12(6): 817-852.

Künye — Parlak, İsmet ve Yıldırım, Yavuz (2014), Medya Aracılığıyla Siyasal Sınırlar Üretmek: Köşe Yazılarında CHP-AKP Karşıtlığının İnşası. Bursa: Dora Yayınları.

Prof. Dr. Semiramis Yağcıoğlu
DEÜ Dilbilim Böl. Emekli Öğretim Üyesi

Yasal Uyarı: Yayınlanan bu yazının tüm hakları Sosyal Bilimler Platformu’na (www.sosyalbilimler.org) aittir. Kaynak gösterilse dahi yazının tamamı özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan yazının bir bölümü, alıntılanan yazıya aktif link verilerek kullanılabilir. Her türlü alıntı, (her müstakil yazı için) 200 kelime ile sınırlıdır. Alıntı yapılan metin üzerinde herhangi bir değişiklik yapılamaz.