Freud[1] 1895’te, kaygı nevrozundan (angstneurose) ilk kez bahsettiği çalışmasında şöyle yazar (Freud, 1895; 2013): “Burada bir beklentinin olduğu yerde düşüncelerin seçimi denetleyen ve her zaman uygun bir düşünsel içeriğe bağlanmaya hazır olan...
Kayda Değer Akademik Metinler
Westworld: Tekinsiz Yansımalar
Tekinsiz, hepimizin tanıdık olduğu bir kelime ama belki biraz yanlış anlıyoruz. Bunu bir şey veya bir kimse bir şeye veya bir diğerine benzerse söyleriz; benzeşim ‘tekinsiz’ dir; özellikle de bu, bir başkasının taklidini yapan bir kimseyse. Birçok...
Okuyan Beynin Bilimi ve Hikayesi: Proust ve Mürekkep Balığı
Gözlerinizi kapatın ve bir dakikalığına okumayı ilk öğrendiğiniz günleri hatırlamaya çalışın. Heceleyerek okuduğunuz satırlar, hecelemeden okumaya başladığınız ilk kitap, mağaza isimleri, dergi, gazete yazıları… Eğer o günleri hatırlayabiliyorsanız...
Tıbbın Felsefeyle İmtihanı: Hekimin Filozof Hâli
Türkçe felsefi literatürde tıp ile felsefenin buluşmasını felsefe kitaplarında (yapma denebilecek bir biçimde) hep etik ikilemler üzerinden görmeye alışkınız.[1] Fakat tıbbın ontolojik ve epistemolojik veçheleri de oldukça derinlikli sorulara cevap...
Albert Camus’nün ‘Yabancı’sında Topluma Karşı Birey
Albert Camus Yabancı‘yı varoluşçu akım zarfında yazdı ve roman 1940’ların en önemli eğiliminin mihenk taşı olarak yorumlandı. Metin; romanın başkahramanı Meursault’nun neden, varoluşçuluğun iki vehçesi olan, ilgisiz ve hissiz...
T. S. Eliot’ın Denemeler’inden: Eleştirinin Görevi
I Birkaç yıl önce, sanatta yeninin eskiyle ilişkisi konusunda yazarken, şimdi de bağlı bulunduğum bir görüş ortaya koymuştum. Şimdiki yazım orada anlatılan ilkelerin bir uygulaması olacağından, o görüşü dile getirdiğim tümceleri buraya...
Descartes ve Guguk Kuşu
Descartes, Meditasyonlar’ın ikinci bölümünde, neyin fiilen var olduğunu ve neyin gerçek olarak nitelendirilebileceğini saptamaya yönelik bir girişim, abartılı bir şüphe hâlinde, fiziksel bedeni veya duyuları dahi olmadan bir sonuca, inandığı merkezi...
Boş Konuşmalar, Sahici Dramlar
Nuri Bilge Ceylan, önceden de çok despot bir anlatıcı değildi ama Ahlat Ağacı’nda sinema dilini oluşturan araçları, kavramları, kişileri, imgeleri daha fazla serbest bırakmış gibi görünüyor. Bu durumda, “Yönetmen şu sahnede ne demek istiyor?” gibi...
Bizans’tan Osmanlı’ya: Selânik
Osmanlıların kuruluş devirlerinde Balkanlar’a doğru yayılma alanlarından birisi olan Selânik (Thessaloniki), kadim bir geçmişe sahiptir. Bir Bizans metropoliti olarak değerlendirebileceğimiz Selânik kenti, Bizans’tan Osmanlılara değin birçok...
Mannheim: Diktatörlükler Yalnızca Demokrasilerden Türeyebilir
Demokratikleşme süreci, hem de yalnızca siyasal değil aynı zamanda bir bütün olarak kültürel ve entelektüel yaşamda da demokratikleşme kaçınılmaz kaderimizdir. Hoşnut olalım veya olmayalım bu seyrin önüne geçilmez. Dolayısıyla siyaset üzerine...
John Berger, Portreler: Sanatçılar Üzerine Yazılar
John Berger sakinleşti mi? Görünüşe göre hayır. Bir zamanlar Man Booker Ödülü’nün[1] parasını Kara Panter Partisi ile paylaşan tutkulu, dik başlı ve kavgacı İngiliz yazar, yeni kitabında[2] Londra’daki National Gallery’den...
Her Türlü Toplumsal Gruplaşmadan Bağımsız Genel Vazifeler: Cinayet
Şimdi ahlak bahsinin yeni bir alanına giriyoruz. Önceki bölümlerde insanların belirli, şu veya bu toplumsal gruba ait oldukları, aynı ailenin, aynı korporasyonun, aynı devletin parçası oldukları için birbirlerine karşı olan vazifelerini inceledik...
“Bir Parıltı… Sonra Kayboluş…”: Şahsiyet’in Düşündürdükleri Üzerine
1894’te Gustav Klimt, meslektaşı Matsch’la birlikte Viyana Üniversitesi’ne davet edilir. Kendisinden beklenen, büyük merasim salonunun tavanının resimlerini yapmasıdır. Elbette modern sanatın etkisinde kalmış yüksek kültürün – biraz burjuva...
Toplumsal Cinsiyetin Geleceği?
Toplumsal Cinsiyet Sosyolojisi dersimde, sürekli gelecekte toplumsal cinsiyetin nasıl bir şekil alacağını tartışmaktayız, gerçek anlamda toplumsal cinsiyetin dahilini ve cinsiyet eşitliğini elde edebilir miyiz? Bilimsel olarak toplumsal cinsiyet...
Ütopik Yabana Kaçış Arzusu: Doppler
Andreas Doppler ormanda geçirdiği bir bisiklet kazası sonucunda yıllardır içinde yer eden modern bıkkınlığın farkına varır ve yaşadığı aydınlanmayla birlikte kendisini ormanın kucağında bulur. Toplumdan, ailesinden kısacası insanlardan uzaklaşmak...
Unutulmuş Firmalar ve Jetonları – VI: Bir Zeytinyağı Markası; “KAR”
Özgür Uğurluoğlu, “Unutulmuş Firmalar ve Jetonları” başlıklı yazı dizisinde “tanımlanamamış bir jeton yalnızca bir metal parçası iken tanımlanmış bir jeton tarihin bir parçasıdır” mottosundan yola çıkılarak Türkiye tarihinde önemli...
Yalanın Siyaseti: Yalanın Meşrulaştırılması, Hakikatın Önemsizleşmesi ve Hileli Akıl Yürütme Teknikleri
Yirmi birinci yüzyılda yalan, siyasetçi ve yönetilenlerin ortaklaşa inşa ettiği bir olguya dönüştü. Yeni olan, siyasetçilerin yalanları değil, kitlelerin buna verdiği tepkidir. Hakikatin önemsizleşmesi (post-truth), toplum görüşlerinin oluşmasında...
Büyüsü Bozulmuş Dünyayı Büyülemek: Georgi Gospodinov Romanlarındaki Arayışın İzini Sürmek
Dünya artık büyülü değil. Terk edildin. Jorge Luis Borges, 1964 Sadece bayağı olan ilgimi çekiyor. Başka hiçbir şey beni o kadar eğlendirmiyor. Georgi Gospodinov, 2017 Özet Dünyanın büyüsü bizim için bozulmuşsa bir roman yazmak için ilhamı nerede...
Ahlat Ağacı: Nuri Bilge Ceylan’ın Tadına Doyulmayan, İnsancıl Tuvali
Türk yönetmenin telaşsız, ihtişamlı oyunculuklarla bezeli filmi, acı tatlı gerçeklerle yüzleşmek için memleketine dönen mağrur genç bir yazarı konu alıyor. Ahlat Ağacı, Türk yönetmen ve eski Altın Palmiye galibi Nuri Bilge Ceylan’ın nazik, insancıl...
Romantizmin Söz Ustası: Novalis
“Fragmanların idare ettiği bir kitaba, baştan sona, gerçekler ve kaprisler eşlik eder” diyecektir Emil Cioran, aforizmalar halinde yazılmış kitaplar için; peki, “hangisinin fikir hangisinin kapris olduğuna nasıl karar vermeli, onları süzgeçten nasıl...
Meraklı Bir Kedinin Peşinden: Şehir, İnsan ve Yaşam
Engin Geçtan 19 Şubat 2018’de, 86 yaşında vefat etmiş bir bilge adam. 1 Temmuz 1957’de başladığı klinik çalışmalarını, psikiyatristliğinin elli yedinci yılında (2014) sonlandırdığında yaşamlarını, duygularını ve davranış sistemlerini...
“Samimiyet Cemaatleri”: Amerikan Yeni Solu
Aslında 20. yüzyıl sonu sadece küreselleşme demek değildi. Reel sosyalizmin çöküşü ve Balkanlar’da, Kafkasya’da ve Orta Asya’da bunu takip eden yeni patlayıcı ulusal karmaşalar bu döneme damgasını vurdu. Yugoslavya’daki iki savaş, siyasi güçler...
Shakespeare Neden Önemli?
Birçok şair, “William Shakespeare gibi birinin doğmuş olması, sadece İngiltere’nin en güzel yanı değil, insanlığın en müthiş yönüdür” diyen Swinburne ile hemfikirdir. Bu Kadar Ünlü Olmak İçin Ne Yaptı? Herkes, Romeo ve Juliet’i, Macbeth’i ve...
Rum ve Rumîlik Bağlamında Coğrafyadan Aidiyete, Osmanlı Anadolu’sunda Kimlik [1300-1600]
“… Yedi tamu bize Nevbahar oldu Sekiz uçmak içindeki köydenüz Bizim zahmımıza merhem bulunmaz Biz kader okunda gizli yaynaduz Tur’da Musa durup münâcât eyler Neslimizi sorar isen Hoy’danuz Abdal Musa oldum geldim cihana Ârif anlar bizi nice...
Herkes İçin Ulaşılabilir mi?: Türkiye’de Ruh Sağlığı Hizmeti
Ruh sağlığı problemleri dünya genelinde toplum sağlığı açısından önemli sorunlar oluşturmaktadır. Bu durumun bireysel maliyeti, hâlihazırda var olan ruh sağlığı sorunun yanında bir diğer ruh sağlığı sorununun da ortaya çıkması (kaygıya eşlik eden...
Jo Nesbø, “Macbeth”i Karanlık Bir Suç Hikayesine Dönüştürüyor
1937’de The New Yorker, James Thurber’ın “The Macbeth Murder Mystery” adlı kitabını yayımladı; eser, “Macbeth” in bir kopyasını edinip yanlışlıkla bunun bir dedektif hikayesi olduğunu farz eden hevesli bir Agatha Christie okuru hakkındaydı. Okur...
