Charles Darwin, doğal seçilim kuramını dile getirip doğal güçlerin hayatın güzelliğinden, çeşitliliğinden ve kökenlerinden nasıl sorumlu olduğunu betimlediğinde (1859), büyük düşünüyordu. Üstelik düşünüşü bütüncüldü de. Tüm dünyada yaptığı yolculuklar sırasında bitki örtüsünü, hayvanatı, fosilleri, Güney Amerika’daki insanları, Pasifik Adaları’nı, Avustralya’yı ve hatta Galapagos Adaları’nı incelerken hayatın bütünlüğünün birbirine bağlı olduğunu kavramaya başladı. Şimdi bunun üzerinde bir düşünün bakalım*.

Bu fikir çok büyüktü –ve de onu öyle bir zariflik ve sağgörü ile dile getirmişti ki– şimdilerde modern dünya üzerindeki etkisi açısından Abraham Lincoln ile karşılaştırılan tarihî bir figür olarak dikkate alınıyor. Bunu da bir düşünün.

Ancak Darwin’in büyük fikri modern düşünce üzerinde muazzam bir etkiye sahip olarak değerlendiriledursun, diğer yandan, [hâlihazırdaki] durumun titiz bir incelemesi aslında tatmin edici olmayan bir görüntünün hikâyesini anlatıyor. Üniversite öğrencilerinin evrimi ne kadar iyi anladıklarına ilişkin bir çözümlemede, Binghamton Üniversitesi’nde dünyanın ileri gelen evrimsel biyologlarından biri olan David Sloan Wilson, bu üniversitedeki öğrencilerin evrimsel ilkeleri ne kadar iyi öğrendiğini araştırdı. Sözün özü, on yıllık bir veriye bağlı olarak, şudur: Biyoloji öğrencileri evrim hakkında bir şeyler öğrenmektedir –keza bazı jeoloji öğrencileri de öyle– ve bunun haricinde kimse bu zımbırtıyla ilgilenmemektedir. Dahası, David, evrim öğrenen öğrenciler arasında bile, bunun [yani, evrimin] akademik deneyimlerdeki içeriği anlamamıza yardım edebilecek başlıca fikirler dizisi olduğuna yönelik değil de, biyoloji ve paleontolojinin belirli alanlarıyla sınırlandırılması gereken bir fikirler dizisi olduğuna yönelik bir algıya rastladı (Wilson, 2007).

David hem zeki hem de inisiyatif sahibi biridir –bunun üzerine evrimsel çalışmalar (EvoS) alanında, her ana daldan öğrencilerin evrimin temellerini öğrenebileceği ve bunların mühendislik, antropoloji, edebî çalışmalar, sanatlar, psikoloji vb. her alandaki uygulamalarını görebileceği kampüs-çaplı bir program – tüm öğrencilere açık akademik bir eğitim programı – geliştirmek için çalıştı. Fikir başarılı da oldu – şimdi Binghamton’daki EvoS programı hemen hemen 10. yılında, kardeş programımız SUNY New Paltz 7. yılında ve dünya çapında 50 civarında yüksekokul ile üniversite açıkça uluslararası EvoS konsorsiyumuna bağlı.

Darwin evrimin insanlık için sayısız çıkarımlara sahip olduğunu düşünüyordu, bu konuda netti. Aslına bakılırsa, “ilk evrimsel psikolog kimdi” sorusu – insan davranışını anlamakta evrimin ne denli önemli olduğunu gerçekten gören ilk bilim insanının kim olduğu – üzerine düşünürsek, o insan Darwin’dir. Kendisi öncelikle evrimleşmiş psikolojimiz hakkında birçok kitap yazmıştır ki The Descent of Man (Darwin, 1871) ve The Expression of Emotion in Man and Animals (Darwin, 1872) bunlar arasındadır. Darwin, insani deneyimi bütünüyle en iyi şekilde anlayabilmek için nereden geldiğimizi ve zihinlerimiz ile bedenlerimizin neleri yapmak için doğal seçilimden geçtiğini anlamamız gerektiğini fark etmişti.

EvoS konsorsiyumu, dünya çapında profesör ve öğrenciler ile birlikte, insanlık durumunun – insan psikolojisi (Geher, 2013’e bakın), siyaset, sanat, din ve daha fazlası –  tüm yanlarını anlamaya yardımcı olmak için evrimsel yaklaşımlardan yararlanmak şeklindeki Darwin’in büyük sağgörüsünün fark edilmesine yardım etmek için çalışmakta. Ve insan sağlığını evrimsel bir bakış açısından anlamaya yönelik başlıca adımlar (Platek ve diğerleri, 2011’e bakın) dünya çapındaki laboratuvarlarda atılmakta.

Evrim bundan böyle yalnızca biyologlar için değil – bu, ünlü evrimsel biyolog Lee Dugatkin’in çalışmasında açıkça vurgulanır; kendisinin güncel çalışması Jefferson’ın bu ulusun kuruluşu sırasındaki naturalist eğilimleri, birleştirme siyaseti, tarih, evrimsel biyoloji ve benzeri konuları kapsar (Carmen, Dillon, & Geher, 2010’a bakın). Ve düşünürler, bilim insanları ve geleceğe yatırım yapan dünya yurttaşları olarak bize yardım edecek olan bu gibi türdeş alanlı bir bütünleştirme ve sentezdir (Wilson, Geher, & Waldo, 2009’a bakın); dünyayı ve içindeki yerimizi daha iyi anlamak için Darwin’in – yalnızca hayatın bütünlüğüyle değil, zihin ve davranış gibi bedenin alanlarıyla da bağlantılı olan – sağgörüsüne yer açın.

Yakınlardaki bir araştırma, Darwin’in fikirlerinin insan davranışıyla ilgili meselelere uygulanmasına karşı kayda değer bir direniş olduğunu kanıtlamıştır (Geher & Gambacorta, 2010’a bakın) – ve daha da kötüsü, bilim insanları, insanlık durumuyla ilişkisi olduğu sürece evrim konusunda lisansüstü seviyede sağlam bir öğrenim elde etmek için epey uğraşmak zorunda kalmaktadır (Glass, Wilson, & Geher, 2012’ye bakın).

2013’deki** evrimciler olarak bizler Darwin’in neferleriyiz. Ve de Darwin’in – akademik soruşturmanın tüm alanları boyunca uygulanmış evrimsel ilkeleri içeren – sağgörüsü bütünüyle anlaşılana değin istirahata çekilmeyeceğiz.

This article was originally published at Psychology Today.

Çeviri: M. Kaan Erdoğan
Sosyal Bilimler / Çevirmen
m.kaan.erdogan@sosyalbilimler.org

Kaynak: Glenn Geher / Psychology Today
Evolutionary Psychology’s Expansion – Our Promise to Darwin

Çevirmenin Notu

* Şimdi bunun üzerinde bir düşünün bakalım diye tercüme ettiğimiz put that in your pipe and smoke it cümlesi, bir kızgınlık ifadesidir ve Cambridge Sözlüğü’ne göre tanımı şudur: “Birine, az önce söylenmiş olan şeyin, hoşa gitmese bile kabul edilmesi gerektiğini söylemenin kaba bir yolu.”

** Yazının kaleme alındığı tarih 29 Ağustos 2013.

Kaynakça

• Carmen, R., Moss Dillon, H., & Geher, G. (2010). History, biology, and politics neatly intertwined: Lee Dugatkin’s newest work as an exemplar of an EvoS education. EvoS Journal: The Journal of the Evolutionary Studies Consortium, 2(2), 67-71.
• Darwin, C. (1859). On the origin of species by means of natural selectionor the preservation of favoured races in the struggle for life (1st ed.). London, UK: John Murray.
• Darwin, C. (1871). The descent of man, and selection in relation to sex (2 vols.). London, UK: John Murray.
• Darwin, C. (1872). The expression of the emotions in man and animals. London, UK: John Murray.
• Geher, G. (2013). Evolutionary Psychology 101. New York: Springer.
• Geher, G., & Gambacorta, D. (2010). Evolution is not relevant to sex differences in humans because I want it that way! Evidence for the politicization of human evolutionary psychology. EvoS Journal: The Journal of the Evolutionary Studies Consortium, 2(1), 32-47.
• Glass, D. J., Wilson, D.S., & Geher, G. (2012). Evolutionary training in relation to human affairs is sorely lacking in higher education. EvoS Journal: The Journal of the Evolutionary Studies Consortium, 4(2), 16-22.
• Platek, S., Geher, G., Heywood, L., Stapell, H., Porter, R., & Waters, T. (2011). Walking the walk to teach the talk: Implementing ancestral lifestyle changes as the newest tool in evolutionary studies. Evolution: Education & Outreach, 4, 41-51. Special issue on EvoS Consortium (R. Chang, G. Geher, J. Waldo, & D. S. Wilson, Eds).
• Wilson, D. S. (2007). Evolution for everyone: How Darwin’s theory can change the way we think about our lives. New York, NY: Delacorte Press.
• Wilson, D. S., Geher, G., & Waldo, J. (2009). EvoS: Completing the evolutionary synthesis in higher education. EvoS Journal: The Journal of the Evolutionary Studies Consortium, 1, 3-10.

Yasal Uyarı: Yayımlanan bu yazı Türkçeye yabancı dilden sosyalbilimler.org tarafından çevrilmiştir. Söz konusu metin, izin alınmadan başka bir web sitesinde ya da mecrada kısmen veya tamamen yayımlanamaz, kopyalanamaz, çoğaltılamaz, dağıtılamaz, içeriğinde herhangi bir değişiklik yapılamaz. Aksi taktirde bir hak ihlali söz konusu olduğunda; sosyalbilimler.org, 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun ve 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun ilgili hükümleri gereğince maddi ve manevi tazminat davası açabilir. Ancak yazının bir bölümü, alıntılanan yazıya aktif link verilerek kullanılabilir. Her türlü alıntı (her müstakil yazı için) 200 kelime ile sınırlıdır. Alıntı yapılan metin üzerinde herhangi bir değişiklik yapılamaz. Bu metinde yer alan görüşler yazara aittir ve sosyalbilimler.org’un editöryal politikasını yansıtmayabilir.