Sosyal bilimler, düşünce üretimi ve düşüncenin yayılımı söz konusu olduğunda en zor alanlardan biri. Sosyal bilimciler, yürüttükleri çalışmaları ve kitaplaştırdıkları fikirleri başkaları tarafından belirlenmiş sınırlar ve etik problemlerin gölgesinde ele aldığında, çalışmaların ve/veya fikirlerin çok yanlış yorumlanması sonucuna varılabiliyor. Sosyal bilimler kitaplarının, yazıldıkları dönemin sonrasındaki dönemler içerisinde karşılaşacakları en büyük problem, problemi dar bir çerçevede değerlendirmeleri nedeniyle dışlanmaları oluyor.

Alfred Adler’in Say Yayınları tarafından yayımlanan kitabı Eşcinsellik Üzerine, tam da yukarıda bahsettiğim nedenler çerçevesinde sosyal bilimler çevresinde aforoz edilen kitaplardan biri. Adler, 20. yüzyılın en önemli psikiyatristleri arasında sayılıyor. Bireysel psikolojinin kurucusu olan Adler, konu eşcinselliğe geldiğinde fikirlerini “normal” olarak belirlenenler çerçevesinde geliştirdiği için yanlış bir yol izliyor ve eşcinselliği patolojik olarak değerlendiriyor. Hatta o kadar ileri gidiyor ki kadınların özgürlüklerinin artması ile eşcinsellik arasındaki şu abartılı bağlantıyı kuruyor: “Kadın özgürlüğünün giderek güçlenip, kadın bilincini üst düzeylere çektiği bir zamanda doğal olarak erkeğin ayrıcalıklı konumu sallantılı duruma gelmiş, içindeki güven eksikliğinden erkeğin kadını ele geçirmesi cesaret isteyen bir girişime dönüşmüştür.” Yani Adler’e bakacak olursak, feminizmin dünya sahnesinde kendisine yer edinmesi, kendisinin normal-dışı olarak nitelendirdiği diğer şeyleri tetikliyor!

Eşcinsellik Üzerine kitabında yalnızca eşcinselliğin patolojik ve normal-dışı olmasıyla ilgili düşünceler yer almıyor; cinsel fanteziler arasında yer alan mazoşizm, fetişizm vs. de sapkınlık olarak tanımlanıyor. Adler, yazının giriş kısmında belirttiğim gibi, bir sosyal bilimcinin uzak durması gereken kavramda, normal kavramında takılıp kalıyor. Normal kavramının siyasi, sosyal ve/veya ekonomik sebeplerle her dönemde yeniden tanımlandığı bilgisini göz ardı ederek (bilerek yahut bilmeden) eşcinselliği kendi yaşadığı dönemdeki çoğunluğun fikrine uygun olarak değerlendirmekten uzak kalamıyor.

Adler’in kurucusu olduğu bireysel psikolojinin elde ettiği verilerin sonucu da aynı şekilde can sıkıcı ve çağdışı: “Her sapıklık, erkekle kadının arasında büyümüş ruhsal uzaklığın dışavurumudur.” Adler, erkek-erkek, kadın-kadın arasındaki ilişkiler hakkında daha önce hiçbir şey duymamışçasına, kadın ile erkek arasındaki ilişkinin dışında bir ilişkinin “normal” olamayacağını savunur. “Her sapıklık, normal cinsellik rolünün benimsenmesine karşı açığa vurulan az ya da çok güçlü bir başkaldırı, sapık kişinin zayıf kişilik duygusunu güçlendirmeye yönelik planlı ama bilinçdışı bir çabadır.” Alıntıdan da anlaşılacağı üzere, Adler’in çalışmaları ve düşünce sisteminin bel kemiği “normal” kavramıdır. Normalin dışında kalan hiçbir şeyin anlaşılır ya da izah edilebilir bir tarafı yoktur. Maalesef Adler, sosyal bilimler alanında kendinden önceki ve kendinden sonraki tüm çalışmaları silkeleyecek Foucault ile tanışma fırsatını yakalayamadı. Foucault, “normal”in sosyal bilimler için hiçbir değeri olamayacağını ilan ediyor: “Aslında bu normal insan, insan tarafından yaratılmıştır”.¹

Kitabın yayımlanmasından sonra, birkaç sivil toplum örgütü Say Yayınlarını eleştiren açıklamalar yayınladı; bu fikirlerin çağdışı olduğunun belirtilmemesinden rahatsızlık duyduklarını belirttiler. Ancak bana kalırsa burada hepimizin kaçırdığı bir nokta var: Nazilerin Musevilere yaptıkları işkenceleri anlatan kitapların yayıncıları Nazi olmakla suçlayamayacağımız gibi Adler’in kitabını yayımlayan yayınevini de Adler’in çağdışı düşüncelerinden sorumlu tutamayız. Adler’in eşcinsellikle ilgili düşüncelerinin ne kadar sığ ve uygunsuz olduğu ortada; dünyada da Türkiye’de de sosyal bilimler çevrelerinin bir kısmı (muhafazakârlık adı altında hâlâ inat edenler olsa da) eşcinselliğin herhangi bir sorun, bir hata ya da bir sapkınlık olarak değerlendirilemeyeceğinin farkındayız. Dolayısıyla bir sosyal bilimcinin çağdışı düşüncelerini içeren akademik bir metin yayımlarken bir önsöze gerek olacağını sanmıyorum.

Eşcinsellik Üzerine, sosyal bilimlerde eşcinselliğe yaklaşımların tarihinin bir bölümüne ışık tutuyor ve bu tartışmalarda hâlâ yerimizde saydığımızı bize hatırlatıyor. Okuyanı, anlayanı ve “normal”in tehlikesini keşfedeni bol olsun!

Özge Uysal
ozgeuysal@yahoo.com

Yasal Uyarı: Yayımlanan bu yazının tüm hakları sosyalbilimler.org‘a aittir. Söz konusu metin, izin alınmadan başka bir web sitesinde ya da mecrada kısmen veya tamamen yayımlanamaz, kopyalanamaz, çoğaltılamaz, dağıtılamaz, içeriğinde herhangi bir değişiklik yapılamaz. Aksi taktirde bir hak ihlali söz konusu olduğunda; Sosyal Bilimler Platformu, 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun ve 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun ilgili hükümleri gereğince maddi ve manevi tazminat davası açabilir. Ancak yazının bir bölümü, alıntılanan yazıya aktif link verilerek kullanılabilir. Her türlü alıntı, (her müstakil yazı için) 200 kelime ile sınırlıdır. Alıntı yapılan metin üzerinde herhangi bir değişiklik yapılamaz.